====== 概要 ======
石英 (quartz, SiO2) の電場勾配 (Electric-Field Gradient, EFG) の計算を行います
* 石英と水晶の違いは、前者が見た目は白色で後者が透明という曖昧なものである
* 英語ではどちらも quartz であり、特に区別しない
電場勾配は周りの原子配置に強く依存するため、事前に原子位置の最適化の計算を行っておくと良いでしょう。
====== 準備 ======
===== 計算 =====
擬ポテンシャルはGIPAW計算に対応したものを使用します。
擬ポテンシャルファイルを開いて、GIPAWに対応しているか確認してください。
今回、擬ポテンシャルは次のサイトからダウンロードしました
* https://www.quantum-espresso.org/pseudopotentials/ps-library
&control
calculation = 'scf',
prefix = 'quartz'
pseudo_dir = './pseudo',
outdir = './tmp/'
/
&system
ibrav = 0,
celldm(1) = 4.6415377,
nat = 9,
ntyp = 2,
ecutwfc = 80.0,
nosym = .true.
/
&electrons
conv_thr = 1.0d-10
/
ATOMIC_SPECIES
Si 28.086 Si.pbe-n-kjpaw_psl.1.0.0.UPF
O 15.999 O.pbe-n-kjpaw_psl.1.0.0.UPF
ATOMIC_POSITIONS crystal
Si 0.4701 0.0000 0.3333333333
Si 0.0000 0.4701 0.6666666667
Si -0.4701 -0.4701 0.0000000000
O 0.4139 0.2674 0.2144
O -0.2674 0.1465 0.5477333333
O -0.1465 -0.4139 0.8810666667
O 0.2674 0.4139 -0.2144
O 0.1465 -0.2674 0.4522666667
O -0.4139 -0.1465 0.1189333333
CELL_PARAMETERS alat
1.0000000 -1.7320581 0.0000000
1.0000000 1.7320581 0.0000000
0.0000000 0.0000000 2.2000000
K_POINTS automatic
4 4 4 1 1 1
^変数^初期値^説明^
|nosym|.false.|falseでは結晶の対称性に応じて等価なk点での計算を省略して計算量を減らすが、trueにするとそのようなことはしない。現在のところGIPAWは一部の結晶構造でこのような計算に対応していない|
$ pw.x < quartz.scf.in > quartz.scf.out
===== 電場勾配計算 =====
&inputgipaw
job = 'efg'
prefix = 'quartz'
tmp_dir = './tmp/'
Q_efg(1) = 1.00 ! Fake value for Si
Q_efg(2) = 2.55 ! 17O
/
^変数^初期値^説明^
|job|nmr|計算の種類。efgとしたとき原子核での電荷勾配を計算する。なお、nmrとした場合は磁気感受率と化学シフトの計算を行う。|
|prefix|'pwscf'|SCF計算で設定したprefixと合わせる|
|tmp_dir|'./scratch/'|SCF計算で設定したoutdirと合わせる|
|Q_efg(n)|1.0|n番目の種類の原子の原子核の電気四重極モーメント(Q値)で、単位は$10^{-30} \mathrm{m}^2$。だいたいのNMR/NQRの本に一覧表が載っている。nは1からntypeまでをとる|
実行は次のようにする。
$ gipaw.x < quartz.efg.in > quartz.efg.out
===== 出力ファイルの見方 =====
quartz.efg.outに結果が出力されます。
各原子核の電荷勾配は $i,j = x,y,z$ として $V_{ij} = V_{ij}^{\mathrm{bare}} + V_{ij}^{\mathrm{ionic}} + V_{ij}^{\mathrm{GIPAW}}$ で表されます。
それぞれの値はファイルの次の部分を参照してください
ELECTRIC FIELD GRADIENTS TENSORS IN Hartree/bohrradius^2:
----- bare term -----
Si 1 -0.017078 -0.049095 0.013032
Si 1 -0.049095 0.039620 0.007524
Si 1 0.013032 0.007524 -0.022543
Si 2 -0.017078 0.049095 -0.013032
Si 2 0.049095 0.039620 0.007524
Si 2 -0.013032 0.007524 -0.022543
Si 3 0.067968 0.000000 0.000000
Si 3 0.000000 -0.045424 -0.015045
Si 3 0.000000 -0.015045 -0.022544
O 4 0.084664 -0.168541 0.161109
O 4 -0.168541 -0.080730 0.187074
O 4 0.161109 0.187074 -0.003934
O 5 -0.185348 0.012652 -0.242565
O 5 0.012652 0.189281 0.045987
O 5 -0.242565 0.045987 -0.003933
O 6 0.106579 0.155888 0.081457
O 6 0.155888 -0.102645 -0.233061
O 6 0.081457 -0.233061 -0.003935
O 7 0.084664 0.168540 -0.161109
O 7 0.168540 -0.080730 0.187074
O 7 -0.161109 0.187074 -0.003934
O 8 -0.185348 -0.012652 0.242565
O 8 -0.012652 0.189281 0.045987
O 8 0.242565 0.045987 -0.003933
O 9 0.106579 -0.155888 -0.081457
O 9 -0.155888 -0.102645 -0.233061
O 9 -0.081457 -0.233061 -0.003935
----- ionic term -----
Si 1 0.013316 0.040669 -0.011879
Si 1 0.040669 -0.033651 -0.006858
Si 1 -0.011879 -0.006858 0.020336
Si 2 0.013316 -0.040669 0.011879
Si 2 -0.040669 -0.033651 -0.006858
Si 2 0.011879 -0.006858 0.020336
Si 3 -0.057134 0.000000 -0.000000
Si 3 0.000000 0.036798 0.013714
Si 3 -0.000000 0.013714 0.020336
O 4 -0.141456 0.279815 -0.289692
O 4 0.279815 0.134902 -0.327260
O 4 -0.289692 -0.327260 0.006554
O 5 0.308142 -0.020241 0.428262
O 5 -0.020241 -0.314696 -0.087251
O 5 0.428262 -0.087251 0.006553
O 6 -0.176515 -0.259574 -0.138569
O 6 -0.259574 0.169962 0.414510
O 6 -0.138569 0.414510 0.006553
O 7 -0.141456 -0.279815 0.289692
O 7 -0.279815 0.134902 -0.327260
O 7 0.289692 -0.327260 0.006554
O 8 0.308142 0.020241 -0.428262
O 8 0.020241 -0.314696 -0.087251
O 8 -0.428262 -0.087251 0.006553
O 9 -0.176515 0.259574 0.138569
O 9 0.259574 0.169962 0.414510
O 9 0.138569 0.414510 0.006553
----- GIPAW term -----
Si 1 -0.023690 -0.052467 0.010172
Si 1 -0.052467 0.036909 0.005873
Si 1 0.010172 0.005873 -0.013218
Si 2 -0.023690 0.052467 -0.010172
Si 2 0.052467 0.036909 0.005873
Si 2 -0.010172 0.005873 -0.013218
Si 3 0.067204 -0.000000 0.000000
Si 3 -0.000000 -0.053981 -0.011742
Si 3 0.000000 -0.011742 -0.013222
O 4 -0.128247 0.258263 -0.294326
O 4 0.258263 0.119942 -0.327381
O 4 -0.294326 -0.327381 0.008304
O 5 0.281544 -0.021665 0.430682
O 5 -0.021665 -0.289855 -0.091209
O 5 0.430682 -0.091209 0.008311
O 6 -0.165770 -0.236597 -0.136351
O 6 -0.236597 0.157467 0.418589
O 6 -0.136351 0.418589 0.008303
O 7 -0.128247 -0.258263 0.294326
O 7 -0.258263 0.119942 -0.327381
O 7 0.294326 -0.327381 0.008304
O 8 0.281544 0.021665 -0.430682
O 8 0.021665 -0.289855 -0.091209
O 8 -0.430682 -0.091209 0.008311
O 9 -0.165770 0.236597 0.136351
O 9 0.236597 0.157466 0.418589
O 9 0.136351 0.418589 0.008304
----- total EFG -----
Si 1 -0.027452 -0.060893 0.011325
Si 1 -0.060893 0.042878 0.006539
Si 1 0.011325 0.006539 -0.015426
Si 2 -0.027452 0.060893 -0.011325
Si 2 0.060893 0.042878 0.006539
Si 2 -0.011325 0.006539 -0.015426
Si 3 0.078037 -0.000000 0.000000
Si 3 -0.000000 -0.062607 -0.013072
Si 3 0.000000 -0.013072 -0.015430
O 4 -0.185039 0.369538 -0.422908
O 4 0.369538 0.174115 -0.467567
O 4 -0.422908 -0.467567 0.010924
O 5 0.404338 -0.029254 0.616380
O 5 -0.029254 -0.415270 -0.132473
O 5 0.616380 -0.132473 0.010932
O 6 -0.235706 -0.340283 -0.193463
O 6 -0.340283 0.224784 0.600038
O 6 -0.193463 0.600038 0.010922
O 7 -0.185039 -0.369538 0.422908
O 7 -0.369538 0.174115 -0.467566
O 7 0.422908 -0.467566 0.010924
O 8 0.404338 0.029254 -0.616379
O 8 0.029254 -0.415270 -0.132473
O 8 -0.616379 -0.132473 0.010932
O 9 -0.235706 0.340283 0.193463
O 9 0.340283 0.224784 0.600038
O 9 0.193463 0.600038 0.010922
並び順は次のようになっています
Vxx Vxy Vxz
Vyx Vyy Vyz
Vzx Vzy Vzz
主軸変換した結果も出力されます。
座標軸は $|V_{xx}| \leq |V_{yy}| \leq |V_{zz}|$ となるように選ばれます。
NQR/NMR SPECTROSCOPIC PARAMETERS:
Si 1 Vxx= -0.0120 axis=( 0.216865 0.125184 0.968142)
Si 1 Vyy= -0.0660 axis=( 0.838460 0.484028 -0.250402)
Si 1 Vzz= 0.0780 axis=( -0.499954 0.866052 0.000007)
Si 1 Q= 1.0000 1e-30 m^2 Cq= 0.1833 MHz eta= 0.69131
Si 2 Vxx= -0.0120 axis=( -0.216862 0.125178 0.968143)
Si 2 Vyy= -0.0660 axis=( -0.838461 0.484029 -0.250398)
Si 2 Vzz= 0.0780 axis=( -0.499954 -0.866052 -0.000011)
Si 2 Q= 1.0000 1e-30 m^2 Cq= 0.1833 MHz eta= 0.69131
Si 3 Vxx= -0.0120 axis=( -0.000001 -0.250328 0.968161)
Si 3 Vyy= -0.0660 axis=( 0.000001 0.968161 0.250328)
Si 3 Vzz= 0.0780 axis=( -1.000000 0.000001 -0.000001)
Si 3 Q= 1.0000 1e-30 m^2 Cq= 0.1834 MHz eta= 0.69117
O 4 Vxx= -0.3416 axis=( 0.412536 -0.756148 -0.507990)
O 4 Vyy= -0.5212 axis=( 0.780394 0.005705 0.625262)
O 4 Vzz= 0.8628 axis=( 0.469893 0.654375 -0.592447)
O 4 Q= 2.5500 1e-30 m^2 Cq= 5.1694 MHz eta= 0.20812
O 5 Vxx= -0.3416 axis=( 0.448575 0.735359 -0.507965)
O 5 Vyy= -0.5212 axis=( -0.395152 0.672968 0.625274)
O 5 Vzz= 0.8628 axis=( -0.801645 0.079759 -0.592455)
O 5 Q= 2.5500 1e-30 m^2 Cq= 5.1694 MHz eta= 0.20813
O 6 Vxx= -0.3416 axis=( 0.861117 -0.020807 0.507982)
O 6 Vyy= -0.5212 axis=( -0.385252 -0.678690 0.625269)
O 6 Vzz= 0.8628 axis=( -0.331752 0.734130 0.592447)
O 6 Q= 2.5500 1e-30 m^2 Cq= 5.1694 MHz eta= 0.20813
O 7 Vxx= -0.3416 axis=( 0.412535 0.756148 0.507990)
O 7 Vyy= -0.5212 axis=( 0.780394 -0.005705 -0.625262)
O 7 Vzz= 0.8628 axis=( 0.469893 -0.654375 0.592447)
O 7 Q= 2.5500 1e-30 m^2 Cq= 5.1694 MHz eta= 0.20812
O 8 Vxx= -0.3416 axis=( 0.448575 -0.735358 0.507966)
O 8 Vyy= -0.5212 axis=( -0.395152 -0.672969 -0.625274)
O 8 Vzz= 0.8628 axis=( -0.801645 -0.079759 0.592455)
O 8 Q= 2.5500 1e-30 m^2 Cq= 5.1693 MHz eta= 0.20813
O 9 Vxx= -0.3416 axis=( 0.861117 0.020807 -0.507982)
O 9 Vyy= -0.5212 axis=( -0.385252 0.678690 -0.625268)
O 9 Vzz= 0.8628 axis=( -0.331752 -0.734130 -0.592448)
O 9 Q= 2.5500 1e-30 m^2 Cq= 5.1694 MHz eta= 0.20813
* axis ... 主軸変換後の座標軸の向き。主軸がz軸になるように選ばれます。
* $C_q = \frac{e^2 Q q}{h} = \frac{eQ V_{zz}}{h}$ ... 四重極結合定数。$V_{zz} = eq$ である
* $\eta = \frac{V_{xx} - V_{yy}}{V_{zz}}$ ... 異方性パラメタ
Siは核スピン1/2なので、電気四重極モーメントを持たないこと ($Q=0$) に注意します。
なお、酸素は核スピン5/2なので、エネルギー固有値は3次方程式 $x^3 -7(3+\eta^2) x -20(1-\eta^2) = 0$ の解$x$を使って $E = \frac{e^2 Q q}{20} x$ で表されます(導出はNQRの教科書を見てください)。
NQR周波数は、この3つのエネルギー固有値の差をプランク定数$h$で割ったもので表されるので、3つ出てきます。